In het dorp waar ik opgroeide was het geen goed nieuws als je je ‘iets verbeeldde’. Dat stond ongeveer gelijk aan jezelf boven de rest verheven voelen.
Ik schreef een artikel met daarin een pleidooi voor gezonde verbeelding als grondstof voor gezamenlijke vernieuwing.
Hoe de wereld mooier wordt als wij onze eigen verbeeldingskracht leren te verbinden met die van anderen. En waarom daar moed voor nodig is.
Op mijn koelkast hangt al heel lang een quote over Ford, je weet wel, die van de auto’s. Het schijnt dat hij in het begin van zijn carrière veel tegenslag heeft gekend: zijn automobielen werden slecht verkocht. Mensen in zijn omgeving bleven benadrukken dat er helemaal geen vraag was naar auto’s. We weten allemaal hoe dat is afgelopen.
Wat zie je voor je
Dit wordt geen marketingverhaal over hoe je vraag bij de consument kunt creëren. Ik wil het liever hebben over wat onze “auto’s” zijn. Wat zien we voor ons, waar verlangen we naar, wat gebeurt er als we ons niet laten leiden door de realiteit van gisteren en vandaag. Ik geloof in de kracht van verbeelding. Tot nu toe hebben wij mensen uiteindelijk alles kunnen maken wat we konden bedenken. Ik zie behoefte aan nieuwe verbindingen, verlangen naar vertrouwen, bewegingen richting anders organiseren. Kortom: ik zie mogelijkheden om onze toekomst anders in te richten.
Moed
Ford hangt bij mij op de koelkast ter bemoediging. Ik hoor mijn hele leven al dat de wereld nou eenmaal niet zo werkt, als ik vertel hoe het zou kunnen.. Daarmee bedoelden de mensen in mijn omgeving dat er bepaalde wetten waren over economie en samenleving, over mensen en over systemen. Onveranderbare wetten. Ik was altijd de dromer, de buitenstaander, degene met te weinig realiteitsbesef. De laatste jaren krijgen we toch behoorlijk veel aanwijzingen dat de wereld op het punt staat anders te gaan werken. Instituten vallen om, systemen brokkelen af, nieuwe komen op.
De huidige kanteling is niet alleen een maatschappelijke omwenteling. Het is ook een ingrijpende verandering in de wereld van werk & organisatie, én er is meer dan ooit ruimte voor individuele verbeeldingskracht.
Transitiekunstenaar
Was het in het begin van mijn loopbaan nog onbestaanbaar dat ik naast organisatiepsycholoog ook kunstenaar zou kunnen zijn, inmiddels combineer ik de twee werelden in mijn rol als transitiekunstenaar. Mijn ervaringen in het creatieve proces gebruik ik in het faciliteren van vernieuwingsprocessen in organisaties. Ik heb lang gedacht dat mijn bijdrage lag in het creatieve gedeelte van sociale vernieuwing: ik zie overal mogelijkheden en mijn verbeeldingskracht is goed ontwikkeld. Gaandeweg ontdekte is dat er een fase in het vernieuwingsproces is waar ik nog veel meer van waarde kan zijn: daar waar de vernieuwing stokt, waar het stroef gaat.
Brene Brown & de Wildernis
Wanneer het duidelijk is dat het oude niet meer werkt en het nieuwe nog niet meteen vorm krijgt, zijn mensen snel onthand. Er komt druk op de ketel, het komt er op aan: op vertrouwen, op kunnen omgaan met onzekerheid, op ‘het voor je zien’ en de moed hebben daar voor te gaan staan. De paradox van jezelf moeten blijven en tegelijkertijd meebewegen met wat er nodig is. In menselijke zin is vernieuwing geen project dat je kunt managen. In de woorden van Brene Brown: het is wildernis. In deze tijden van Transitie is het niemandsland van niet-weten onontkoombaar. Echte vernieuwing ontstaat, ogenschijnlijk spontaan maar de crux is dat je er wel bij moet blijven.
De noodzaak te ont-moeten
Daarom is het zo belangrijk om speelruimte te creëren. Ruimte om iets nieuws te laten ontstaan, in alle kwetsbaarheid zoals ook jonge kiemen ruimte en aandacht nodig hebben. En gelukkig is er dan de universele taal van de kunst. Kunst kan helpen om die ruimte in te richten en betekenisvol te maken. Via kunst kun je elkaar bevragen, op wat je ziet gebeuren, waar je energie van krijgt, wat je verwondert. Daar zit ook het houvast. Deze ont-moeting in de tussenruimte zorgt er voor dat er voorbij het bekende een natuurlijke beweging op gang kan komen naar iets nieuws. Kunst gaat over experimenteren, over risico’s nemen, over serieus spelen, over verbeelding. Kunst weekt los en maakt via omwegen helder waar het om draait. Kunst helpt om gemeenschappelijkheid en diversiteit te herkennen, allebei zijn nodig voor vruchtbare vernieuwing.
Verbeeld je
Jezelf steeds beter leren kennen, weten waar je voor staat en leren om een verkennende houding aan te nemen, daar gaat het om. Dus ja, verbeeld je alsjeblieft naar hartelust, daar wordt de wereld beter van!
Wil je iedere maand een nieuwe impuls voor je verbeelding, met daarbij een klein appèl om ook over jouw eigen vernieuwing na te denken en dat met anderen te delen, neem dan een abonnement op de inspiratiewinkel. Meer informatie daarover vind je hier.
(*Ford kreeg te horen dat mensen niet zaten te wachten op een alternatief voor paarden en koetsen, en dat er nooit iets kon bestaan dat aan de snelheid van een paard kon tippen. Er zijn talloze soortgelijke reacties van mensen op vernieuwende ideeën waarvan we ons nu niet meer voor kunnen stellen dat die ooit nog ‘onbedacht’ zijn geweest)